Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι υπάρχει ένα τεράστιο ενδιαφέρον γύρω από το ΣΔ. Οι φαρμακοβιομηχανίες παράγουν συνέχεια καινούργια φάρμακα. Οι διαθέσιμες ινσουλίνες είναι ακόμη πιο εύκολες στη χρήση και προσομοιάζουν φαρμακοκινητικά όλο και περισσότερο την έκκριση ινσουλίνης του ανθρώπινου οργανισμού. Η ιατρική κοινότητα και τα συστήματα υγείας γνωρίζουν πολύ καλά το μέγεθος του προβλήματος που προκύπτει από τον ΣΔ. Οι πόλεις είναι πλέον γεμάτες από ειδικούς Διαβητολόγους. Τα ιδιωτικά ιατρικά κέντρα που σέβονται τον εαυτό τους δεν ξεχνούν να δημιουργήσουν ένα Διαβητολογικό κέντρο. Οι δημοσιογράφοι, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης έχουν αναλάβει να ενημερώσουν πλήρως τον κόσμο για τον μπαμπούλα που λέγεται “ζάχαρο”.
Ποιο είναι όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα στην διαχείριση του ΣΔΙΙ; Τι είναι αυτό που δημιουργεί με τον πιο καθοριστικό τρόπο τα μεγαλύτερα προβλήματα; Γιατί ενώ έχουμε νέα φάρμακα, καλύτερες ινσουλίνες, πιο πολλούς και πιο καλά εκπαιδευμένους γιατρούς, περισσότερη και καλύτερη ενημέρωση, μιλάμε πάντα για τις καταστρεπτικές επιπλοκές του ΣΔ; Ο ΣΔ έχει τεράστιες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ασθενών και στα ασφαλιστικά συστήματα υγείας. Τι είναι αυτό που μας ξεφεύγει;
Αντίσταση!! Το πρόβλημα μας είναι η Αντίσταση.
Είναι γνωστό ότι ανάμεσα στα 8 φυσιοπαθολογικά μονοπάτια που οδηγούν στην δημιουργία και συντήρηση του ΣΔΙΙ το κυριότερο είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη. Ο οργανισμός μερικών από εμάς φαίνεται να έχει μία “λιγότερη” ανταπόκριση στην δράση αυτής της ορμόνης. Ως αποτέλεσμα το πάγκρεας (που παράγει την ινσουλίνη) αναγκάζεται να αυξήσει την παραγωγή της. Όταν μετά από χρόνια η ικανότητα του παγκρέατος να παράξει ινσουλίνη δεν είναι πλέον αρκετή για να κάμψει την αντίσταση του οργανισμού, εμφανίζουμε ΣΔ. Όπως καταλαβαίνετε το πρόβλημα της αντίστασης προϋπάρχει πολύ νωρίτερα από την κλινική εκδήλωση της νόσου και συνεχίζει να υφίσταται καθ’ όλη την διάρκειά της (1,2,3) (Εικόνες 1,2)
Κι όμως. Δεν αναφέρομαι στον φυσιοπαθολογικό μηχανισμό της αντίστασης. Αναφέρομαι στην “Αντιστασιακή” συμπεριφορά όσων σχετίζονται με τον Σακχαρώδη Διαβήτη. Αντίσταση στην έγκαιρη διάγνωση. Πολλοί ασθενείς περιφέρονται για αρκετά χρόνια μεταξύ ιατρείων και μικροβιολογικών εργαστηριών με τιμές γλυκόζης νηστείας που αποδεικνύουν τον μηχανισμό που σας προανέφερα, χωρίς κανείς να επεμβαίνει αποτελεσματικά. Αντίσταση στην υιοθέτηση ενός άλλου μοντέλου ζωής (lifestyle). Οι γιατροί δεν το τονίζουμε, δεν το υιοθετούμε οι ίδιοι μας και οι ασθενείς απλώς δεν μπαίνουν στην διαδικασία. Αντίσταση στην κατάλληλη θεραπεία. Αργούμε να δώσουμε κατάλληλη αγωγή, υπό- ή υπέρ-θεραπεύουμε. Αργούμε να αλλάξουμε την λανθασμένη αγωγή. Αργούμε να εντατικοποιήσουμε έγκαιρα την θεραπεία. Αντίσταση στην αποδοχή της νόσου. Η τρομοκρατία που επικρατεί γύρω από τον ΣΔ (θα σου κόψουν το πόδι, θα τυφλωθείς, θα κάνεις αιμοκάθαρση, θα πάθεις έμφραγμα ή εγκεφαλικό, θα κάνεις ινσουλίνη) δημιουργεί ένα ψυχολογικό φορτίο στους ασθενείς που τους κάνει να μην θέλουν να ξέρουν τίποτα. Δεν κάνουν μετρήσεις, αλλά ούτε και περιοδικούς ελέγχους. Ελπίζουν σε μία καλή τύχη και ότι δεν θα είναι σαν το άτυχο γείτονα, γνωστό, συγγενή που έχει πάθει τόσα πολλά από το “ζάχαρο” (3).
Αντίσταση λοιπόν. Παντού!!
Βέβαια καθώς όπως αναφέρω πιο πάνω ο φυσιοπαθολογικός μηχανισμός αντίστασης υποβόσκει, με την πάροδο του χρόνου αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες επιπλοκές της νόσου. Αναγκαστικά τότε διακόπτεται ο ύπνος του δικαίου από την βοή των προβλημάτων και η προσοχή μας εστιάζεται επιτέλους στην πάθηση. Δυστυχώς όμως όσο ο καιρός περνάει τόσο οι θεραπευτικές επιλογές στενεύουν. Η πολυπλοκότητα της θεραπείας, η συγχορήγηση άλλων φαρμάκων και η ενδεχόμενη δυσανεξία σε πολλά από αυτά, αποκλείουν πολλές θεραπευτικές επιλογές. Επιπλέον, οι διατροφικές συνήθειες αλλάζουν όλο και πιο δύσκολα με την αύξηση της ηλικίας.
Καταλήγουμε επομένως στο εξής παράδοξο:
Ενώ η νόσος εξελίσσεται και η διαχείριση της δυσκολεύει, οι ασθενείς που πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση είναι οι πιο ακατάλληλοι. Είναι οι πιο μεγάλοι σε ηλικία, έχουν περισσότερα προβλήματα υγείας και περισσότερους θεραπευτικούς περιορισμούς. Το όφελος δε είναι πολύ μικρό, γιατί πολύ απλά οι βλάβες της νόσου έχουν ήδη εγκατασταθεί. Οι νεότεροι και κατά τα άλλα υγιείς ασθενείς χωρίς επιπλοκές, είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν καλύτερα στις απαιτήσεις πολύπλοκων θεραπειών. Δεν έχουν πολλούς περιορισμούς στην επιλογή των φαρμάκων. Μπορούν πιο εύκολα να προσαρμόσουν το τρόπο ζωής τους χωρίς μεγάλο αντίκτυπο στην ποιότητά της. Ενώ λοιπόν, μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά και ριζικά το πρόβλημα, κερδίζοντας φυσικά το μεγαλύτερο όφελος, αντιστέκονται….
Για άλλη μια φορά να ξεκαθαρίσω πως, αν και στηριγμένα σε δεδομένα τα όσα αναφέρω παραπάνω, είναι μια καθαρά προσωπική τοποθέτηση.
Κωνσταντίνος Βολιώτης
1.DeFronzo RA. Pathogenesis of type 2 diabetes mellitus. Med Clin NorthAm 2004;88:787–835
2.Ralph A. DeFronzo From the Triumvirate to the Ominous Octet: A New Paradigm for the Treatment of Type 2 Diabetes Mellitus DIABETES, VOL. 58, APRIL 2009
- U.K. Prospective Diabetes Study 16: overview of 6 years’ therapy of type II diabetes: a progressive disease: U.K. Prospective Diabetes Study Group. Diabetes 1995;44:1249–1258